28 Aralık 2014 Pazar

Koşu Zemininin Önemi


Koşmak için seçtiğimiz zemin, hem konfor hem de sağlık açısından çok önemlidir. Mümkün olduğu kadar ilk tercihimiz yumuşak zeminler (toprak, tartan pist vb.) olsa da, şehir yaşamında böylesi alanları gerek ulaşım, gerekse zaman elverişsizliği gibi nedenlerle kullanamayabiliriz. Hal böyle olunca beton veya asfalt zemin arasında tercih yapmak durumunda kalıyoruz.
Gönül isterdi ki Central Park gibi bizim de parklarımız ve doyasıya koşabileceğimiz, spor yapabileceğimiz alanlarımız oldukça kısıtlı. Ülkemizde genelde ormanlar kesilip köprü, parklar yıkılıp AVM yapılmakta, Validebağ gibi doğal koru alanları ise, ne yazık ki yapılaşmaya açılmakta.
“Peki, nerede koşacağız?” En kolay iki alternatif olarak asfalt veya beton kaldırım/yol karşımıza çıkmakta. Hangisi dediğimizde daha yumuşak olduğu düşüncesiyle çoğunluğumuz için asfalt tercihi öne çıkmakta. Buradan yola çıkarak Beton ve asfalt zeminleri arasında biraz daha fikir sahibi olmak için küçük bir çalışma yaptık ve Anadolu yakasında spor yapmak için en fazla kullanılan alanların başında gelen Caddebostan sahilini seçtik.
Schmidt çekici 
Schmidt çekici ile test


Yaptığımız bu çalışmada, betonun üniformluğunu test etmek ve basınç dayanımını tahmin etmek için kullanılan tahribatsız bir deney aleti olan Schmidt çekici kullanıldı. Cihazı kullananlar bilir. Noktasal (yaklaşık 1 cm²) alanda, boşluk, sert/yumuşak malzeme olabileceğinden kesin sonuç vermez. Hata oranı bu nedenle yüksektir. Ancak, cihazın bu yanılma payını en aza indirmek amacıyla daha önce laboratuvar ortamında yapılan birçok test sonucu, oluşturulan denklem kullanılarak bulunan sonuçlar enterpole edilmiştir.
Ölçümler, Dalyan-Caddebostan Migros sahil yolu arasında yer alan beton ve asfalt 10 ayrı nokta ile çok anlamlı olmamasına rağmen toprak ( kırmızı halı)  zemin de iki nokta dâhil olmak üzere toplam 12 noktada yapılmıştır.





Caddebostan Yürüyüş ve
 Bisiklet yolu
Deney Yeri
A1
A2
A3
A4
A5
Asfalt Ort.
CADDEBOSTAN ASFALT
24
26
25
25
34
20
20
20
18
12

22
30
20
19
28
24
20
24
22
20

28
22
18
30
26
24
20
20
20
20

22
22
22
22
22
22
20
20
18
20

24
22
20
22
20
24
20
28
18
20

Ort.Rebound
24
22
24
21
19

N/mm²
23
18
23
16
11
18
Kgf/cm²
221
180
226
157
105
178




Caddebostan Yürüyüş ve
 Bisiklet yolu altı
CADDEBOSTAN  BETON
28
32
38
20
32
38
40
43
42
48

28
24
26
29
31
38
44
43
48
44

27
29
30
29
46
38
45
46
44
40

32
26
38
29
38
36
43
44
46
44

28
24
28
26
30
36
43
44
40
44

Ort.Rebound
29
32
35
43
44

N/mm²
32
40
47
64
66
50
Kgf/cm²
317
390
464
629
650
490


Caddebostan toprak zemin

CADDEBOSTAN
HALI
20
20
17
28







16
18
15
16







20
18
18
16







20
18
16
18







Ort.Rebound
19
18







N/mm²
11
9






10
Kgf/cm²
103
87



87
Tablodan da görüleceği gibi (tahminlerimizle de örtüşen) en yüksek dayanım (birim alana düşen yük) ortalaması,
·         Beton zeminde 490 Kgf/cm²,
·         Asfalt zeminde 178 Kgf/cm² ve
·         Toprak zeminde 96 Kgf/cm²
Bu sonuçlar çok anlamlı gelmeyebilir. Ancak, buradan hareketle beton ve asfaltın elastisite modülüne baktığımızda beton için 20000-35000 MPa, asfalt için ise 2000-3500 MPa aralığında olduğunu görürüz. (1Megapascal, yaklaşık 10 Kgf/cm²)
Koşarken zemine uyguladığımız yük, bu rakamlara baktığımızda çok hafif kalmakta, dolayısıyla zeminin dayanımı, elastisite modülü gibi parametreler çok anlamlı değildir. Ancak,  zeminin sertliğini ve koşuya etkisini, hepimizin bildiği Newton’un üçüncü yasası olan "etki-tepki" prensibiyle açıklamak daha doğru olacaktır.
Örneğin belirli bir yükseklikten yere bıraktığımız top ile aynı yükseklikten aynı zemine kuvvetle ittiğimiz topu göz önüne getirebiliriz.  Biz topu yere atma şiddetimizi arttırırsak, topun bize dönüş şiddeti de aynı oranda artacaktır. Yani her etki, kendisine eşit kuvvette ve ters yönde bir tepki yaratmaktadır. Kısaca “Eğer sen bir şeyi itiyorsan, o her zaman seni geri itecektir. Kaba bir tabirle, “Sana bir çarparım bir de duvar çarpar” ifadesi de olduğu gibi, zeminle koşu tarzımız arasında benzerlik yok mu sizce?
Sonuç olarak evet zemin önemlidir ancak koşu tarzımız,  özellikle zemine ve basış türüne göre seçeceğimiz ayakkabı daha da önemlidir. Sert zeminlerde eklemlerinize baskıyı minimuma indirmesi için mutlaka yastıklaması güçlü bir ayakkabı seçmenizde fayda var.

Not: Ölçümlerin yapılmasında yardımcı olan Jeofizik Mühendisi Sn. Cemalettin Başak’a teşekkür ederim.